1 Dünya Savaşı Tarihi ve Sonuçları
22 Haziran 2024

1 Dünya Savaşı Tarihi ve Sonuçları

1. Dünya Savaşı

1. Dünya Savaşı, insanlık tarihinin en büyük ve yıkıcı savaşlarından birisidir. Pek çok dünya devleti bu savaşa katılmıştır. Savaş, 1914 ve 1918 yılları arasında gerçekleşmiştir. Şimdi, bu savaşın genel nedenleri ve sonuçları hakkında bilgi verelim.

1. Dünya Savaşı'nın Sebepleri

  • Fransız İhtilali sonucunda ortaya çıkan milliyetçilik akımı nedeniyle her millet kendi devletini kurmak istemiştir.
  • Sanayi İnkılabı ile sömürgecilik hız kazanmıştır.
  • Devletler arasında ham madde ve pazar rekabeti oluşmuştur.
  • Avrupa devletleri arasında silahlanma yarışmaları ve bloklaşmalar görülmeye başlanmıştır.
  • Almanya kendisine yeni ham madde kaynakları aramaya başlamıştır.
  • Almanya ile İngiltere arasında rekabet oluşmuştur.
  • Rusya'nın Boğazları ele geçirmek ve Akdeniz'e inmek istemesi.
  • Japonya'nın Asya ve Büyük Okyanus üzerine yayılmak istemesi bu savaşın başlamasına neden olmuştur.

1. Dünya Savaşı'nın Aşamaları

Savaş aşamalarında ülkeler arasında bloklaşmalar oluşarak İtilaf Devletleri ve İttifak Devletleri gibi kavramlar ortaya çıkmıştır. Almanya, Avusturya-Macaristan ve İtalya devletleri Üçlü İttifak Devletleri'ni oluşturmuşlardır. Daha sonra İtalya bu gruptan ayrılmış ve Osmanlı Devleti ile Bulgaristan bu gruba dahil olmuştur. Bu devletlere karşı olarak İngiltere, Fransa ve Rusya Üçlü İtilaf Devletleri'ni kurmuş ve ardından İtalya, Sırbistan, Japonya, ABD ve Yunanistan bu gruba katılmıştır. Bu gruplar oluşurken ham madde ve pazar arayışları ve siyasi düşünceler etkili olmuştur.

Savaş, 28 Haziran'da Saraybosna kentine ziyarete gelen Avusturya-Macaristan veliahtının bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi ile alevlenmiştir. Bu olay tarihsel olarak "kıvılcım olayı" olarak bilinir. Avusturya-Macaristan Sırbistan'a savaş açınca, ardından tüm dünyaya yayılmış ve 1. Dünya Savaşı başlamıştır. Osmanlı Devleti, Avrupa'nın iki bloğa ayrılmasıyla yalnızlık endişesine kapılarak diplomatik bir beraberlik sağlamak adına Almanya'nın yanında savaşa girme kararı almıştır. Osmanlı Devleti'nin savaşa girmesindeki amacı kaybettiği toprakları geri almak ve Almanya'nın desteği ile ülkenin daha iyi kalkınabileceğini düşünmesidir. Almanya da Osmanlı'yı yanına alarak yeni cepheler açmayı, Osmanlı'nın petrol kaynaklarından yararlanmayı ve Osmanlı Halifesi'nin dini gücünü kullanmayı amaçlamıştır.

Osmanlı Devleti'nin 1. Dünya Savaşı'na Girmesi

Osmanlı'nın savaşa girmesi ile birçok yeni cephe açılmıştır. İttifak Devletleri'nin yükü biraz hafiflemiştir. Osmanlı birçok cephede savaşmıştır. Bunlar:

  • Kafkas Cephesi
  • Irak Cephesi
  • Kanal Cephesi
  • Çanakkale Cephesi
  • Suriye-Filistin Cephesi
  • Hicaz ve Yemen Cephesi
  • Galiçya, Romanya ve Makedonya cepheleri

1. Dünya Savaşı sırasında İngiltere, Fransa ve İtalya kendi aralarında gizli anlaşmalar yaparak Osmanlı topraklarını paylaşmaya başlamışlardır. Bu anlaşmalarda İstanbul, Boğazlar, Trabzon'a kadar olan kıyılar, Erzurum, Van ve Bitlis Rusya'ya verilmiştir. On İki Ada, Antalya ve çevresi, Konya, Aydın ve İzmir İtalya'ya verilmiştir. Musul hariç tüm Irak İngiltere'ye verilmiştir. Adana, Antakya, Suriye kıyıları ve Lübnan Fransa'ya bırakılmıştır.

ABD'nin 1. Dünya Savaşı'na Girmesi ve Wilson İlkeleri

Amerika Birleşik Devletleri'nin 1. Dünya Savaşı'na girmesinin ardından dönemin Cumhurbaşkanı Woodrow Wilson, bir barış yapılması gerektiğini ve bunun için yapılması gereken esasları "Wilson İlkeleri" olarak açıklamıştır. Bu ilkeler:

  • Galip olan devletler yenilmiş olan devletlerden savaş tazminatı almayacaklar.
  • Barış anlaşmaları herkes tarafından bilinerek yapılacak.
  • Uluslararası olan ekonomik engeller kaldırılacak ve devletler arasında eşitlik esas olacak.
  • Ülkeler arasındaki silahlanma yarışları sona erecek.
  • Devletler arasındaki anlaşmazlıkların çözülmesi için Milletler Cemiyeti kurulacak.
  • Osmanlı İmparatorluğu, Türk bölgelerine kesin egemen olma hakkı verilecek.
  • Boğazlar her devlete açık olacak.

Bu ilkeler, çok insancıl olmasına rağmen sömürgeci devletlerin çıkarlarına ters düşmüştür. Bu nedenle pek uygulanmamış fakat uygulanıyormuş gibi görünmüşlerdir. Sömürgecilik anlayışı yerine manda ve himaye sistemini kurmuşlardır. İttifak Devletleri ise bu ilkeler doğrultusunda barış için ümitlenmişlerdir. Ancak bu ilkeler bir barış getirmemiştir.

1. Dünya Savaşı'nın Sona Ermesi

Anlaşma Devletleri mağlup edilmiş ve bu devletlerle tek tek anlaşmalar imzalanmıştır. Ardından Paris Barış Konferansı düzenlenerek savaşın bitmesi için bir anlaşma taslağı hazırlanmıştır. Bu anlaşmalar ile yenilen devletler büyük toprak kayıpları yaşamış, siyasi, askeri ve ekonomik alanda güçsüzleşmişlerdir. Yeni devletler kurulmuş, sömürgeler el değiştirmiştir.

1. Dünya Savaşı Genel Sonuçları

  • Bu savaştan en karlı çıkan ülke İngiltere olmuştur.
  • Fransa isteklerini elde edememiştir.
  • Litvanya, Çekoslovakya, Polonya, Yugoslavya ve Macaristan bağımsız birer devlet olmuşlardır.
  • Dünya barışını koruyabilmek için Milletler Cemiyeti kurulmuştur.
  • Savaş sonunda Osmanlı İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Rus Çarlığı ve Alman İmparatorluğu yıkılmıştır.
  • Sömürgecilik yerini manda ve himaye sistemine bırakmıştır.
  • Yenilen devletler rejim değişikliğine gitmiştir.
  • Bu savaşta ilk kez kimyasal silahlar, tanklar ve denizaltılar kullanılmıştır.
  • Komünizm, Nazizm ve Faşizm gibi baskıcı yönetimler ortaya çıkmıştır.

Sizden Gelen Sorular / Yorumlar

İlk soruyu siz sormak istermisiniz?

Soru Sor / Yorum Yap

şifre

Çok Okunanlar

Haber Bülteni

Güncel

Cerbe Deniz Savaşı ve Sonuçları

Cerbe Deniz Savaşı ve Sonuçları

Güncel

Vietnam Savaşı Tarihi ve Sonuçları

Vietnam Savaşı Tarihi ve Sonuçları

Güncel

Kosova Savaşı Nedenleri ve Sonuçları

Kosova Savaşı Nedenleri ve Sonuçları