Soğuk Savaş, II. Dünya Savaşı'nın bitiminden 1991 yılına kadar süren, ABD önderliğindeki Batı Bloku ile Sovyetler Birliği önderliğindeki Doğu Bloku arasında yaşanan uluslararası siyasi ve askeri gerilim dönemidir. Soğuk Savaş dönemi, dünya tarihinin en kritik ve gergin dönemlerinden birini temsil eder.

Soğuk Savaş sırasında Batı Bloku, NATO üyesi olan ve olmayan, ABD ile müttefik kapitalist ülkelerden oluşurken, Doğu Bloku ise Varşova Paktı'na üye olan, komünist ülkelerden ve bu pakta üye olmayan diğer komünist devletlerden meydana gelmekteydi. Bu iki zıt grubun yanı sıra, hiçbir grubu desteklemeyen ve Bağlantısızlar Hareketi olarak bilinen üçüncü bir grup daha bulunmaktaydı. Çin Halk Cumhuriyeti ve Yugoslavya ise hem Doğu Bloku ülkeleri hem de Bağlantısızlar Hareketi'nin üyeleriydi. Bu iki komünist ülkenin her iki blokta da bulunmasının sebebi, Sovyetler Birliği ile olan görüş ayrılıklarıydı.

II. Dünya Savaşı'ndan sonra pek çok ülkede halk demokrasileri kurularak sosyalist bir düzene geçilmesi ve sosyalist hareketlerin çoğu ülkede yayılması, ABD tarafından tepkiyle karşılandı. 5 Mart 1946'da eski İngiliz Başbakanı Winston Churchill, Amerika'nın Fulton kasabasında Başkan Harry Truman'ın yanında yaptığı ünlü konuşmada, Sovyetler Birliği'ne karşıt görüş ve siyasal savaş ilan eden "Demir Perde" ifadesini kullandı. Churchill, Anglo-Sakson ülkeleri yönetenleri, sosyalizme karşı güç birliği oluşturmaya davet etti. Bu konuşma, uluslararası platformda Batı Bloku için bir eylem planı oldu. 1947 Mart ayında, ABD Başkanı Truman, SSCB'nin şantajı altında olduğu ileri sürülen ülkelere ekonomik ve askeri yardım amacıyla destek ilan etti. Bir ay sonra Moskova'da toplanan Müttefikler arasında yapılan konferans başarısız sonuçlandı ve grupların faşist işgalinden kurtardıkları topraklar üzerinde, ayrılıklar son bulmadı.

1947 Mayıs ayında, İtalya ve Fransa hükümetlerinde yer alan komünist partisi üyesi olan bakanlar, görevlerinden ayrılmak zorunda kaldı. Bu dönemde, Marshall Planı'nın açıklanması önemli bir gelişme olarak öne çıktı. Çin'de Çan Kay Şek'in sınır ve konumlarını savunmalarının imkânsız hale gelişi karşısında, ABD, Truman Doktriniyle teklif edilen yardımı, Almanya da içlerinde Avrupa ülkelerine yöneltmeyi planladı. Bu şekilde ekonomik yardım sağlama umuduyla, Doğu Avrupa'daki halk demokrasiyi ülkeleri de kendine doğru çekmeyi amaçladı. Ancak, Doğu Avrupa ülkeleri Temmuz 1947'de Marshall Planı'nı istemeyerek reddetti. Aynı yılın Ekim ayında, SSCB ve sosyalist ülkelerin dış siyasetini eşgüdümlü yapmak için Kominform kuruldu.

1948 Şubat'ında, Çekoslovakya'da halk demokrasisinin oturması halinde, Batılı ülkeler Almanya'nın kendi işgalleri altında tuttukları bölümünde, bir oldu bitti furyası yaratmaya yöneldiler. Bu gelişme sonucunda ilan edilen Berlin Ablukası, Soğuk Savaş'ın yükselmesinde önemli bir dönem oldu. 1949'un Nisan ayında, NATO'nun kuruluşunun, ABD ve müttefikleriyle ilan edilmesinden sonra, Mayıs ve Kasım ayları arasında, Almanya'da iki farklı devlet kuruldu. Bu süreç içerisinde, Eylül 1949'da SSCB'nin de ilk atom bombasını yaptığı açıklaması, ABD'nin bu alandaki tekel durumunu sona erdirdi.

Soğuk Savaş'ın zirvelerinden biri, şüphesiz 1950'de başlamış olan Kore Savaşı oldu. BM'nin Güney Kore'ye destek çıkması üzerine, bir dünya savaşının oluşabilmesi tehlikesi doğdu. Kore Savaşı, Soğuk Savaş'ın ne kadar ciddi bir çatışma durumuna gelebileceğini gösteren önemli bir örnekti.

II. Dünya Savaşı'ndan sonra, Doğu ve Batı bloklarının zaman zaman savaş çıkarmaya dair tehditleri, bütün dünyada gergin bir durum yaratmıştır. Bu dönemde, insanlarda nükleer kıyamet paranoyası oluşmuş, dünya devletleri ise bu iki bloktan birinin yanında yer almaya çalışmışlardır. Gerginlik hiçbir zaman gruplar arasında sıcak savaşa dönüşmemiş olsa da taraflar her manada birbirlerini yıpratma politikaları izlemiştir. Genel kabule göre, Berlin Duvarı'nın yıkılışı, komünizmin bitişine zemin hazırlamış ve Sovyetler Birliği'nin dağılması sonucunda Soğuk Savaş sona ermiştir.

Soğuk Savaş döneminde yaşanan bazı önemli olaylar ve gelişmeler:

Soğuk Savaş, dünya tarihinin en karmaşık ve çalkantılı dönemlerinden birini temsil eder. Bu dönemde yaşanan olaylar, günümüz uluslararası ilişkilerine ve dünya siyasetinin şekillenmesine önemli katkılarda bulunmuştur.