Trablusgarp Savaşı Tarihi ve Sonuçları
22 Haziran 2024

Trablusgarp Savaşı Tarihi ve Sonuçları

İtalya, 19. yüzyılın sonlarına doğru dünya üzerindeki sömürgecilik faaliyetlerini artırmaya çalışmıştır. Ancak siyasi birliğini geç kurması nedeniyle Habeşistan'a yaptığı saldırıda başarısız olmuştur. Habeşistan üzerindeki yenilgisini örtbas etmek amacıyla kendisine yakın olan Trablusgarp'a göz dikmiştir. İtalya, diğer Batılı devletlerle anlaşarak bu bölgeyi işgal etme çalışmalarına başlamıştır. Coğrafi bakımdan Trablus, İtalya'ya çok yakın olduğundan dolayı savaş için ideal bir bölge olup, önemli ticaret yolları ve maden yataklarının bu bölgede bulunması nedeniyle burayı ele geçirmek amacıyla çeşitli planlar yapmıştır. Bugünkü adıyla Libya olan Kuzey Afrika'da yer alan Trablusgarp ve Bingazi'yi elde etmeye çalışan İtalya, önce Mısır ve Tunus'a göz dikmiş, ancak İngiltere'nin Mısır'ı ele geçirmesi ve Fransa'nın da Tunus üzerindeki hakimiyeti nedeniyle Trablusgarp üzerinde hakimiyet kurmaya çalışmıştır.

Bu sebeple Fransa ve İngiltere ile masaya oturan İtalya, aralarında gizli bir anlaşma yaparak Trablusgarp'ı ele geçirmek amacıyla anlaştılar. Trablusgarp'ı işgal için zemin hazırladıktan sonra, 29 Eylül 1911'de Osmanlı Devleti'ne savaş açarak 1911 yılının 5 Ekiminde Trablusgarp'a asker çıkardı. 15 gün içerisinde Tobruk, Derne ve Bingazi İtalyanların eline geçti. Bu durumu sindiremeyen bir kısım genç Osmanlı subayı, önce Tunus'a oradan da gönüllü olarak Trablus'a geçerek Trablusgarp'ı savunmaya çalışmıştır. Bu gönüllü subaylar arasında Mustafa Kemal Atatürk, Enver Bey, Fethi Bey (Okyar), Nuri Bey (Conker) ve Albay Neşet Bey bulunmaktaydı. Subaylar arasında liderliği yapan Enver Bey, Trablusgarp'ta Arapları örgütleyerek savunmayı sistemleştirerek askeri birlikleri üç komutanlığa ayırdı. Bu komutanlıklar Trablus Komutanlığı, Bingazi Komutanlığı ve Derne Komutanlıklarıdır.

  • Trablus Komutanlığına görevlendirilen subay: Kurmay Albay Neşet Bey,
  • Derne Komutanlığına görevlendirilen subay: Binbaşı Mustafa Kemal,
  • Bingazi Komutanlığına görevlendirilen subay: Kurmay Binbaşı Enver Bey'dir.
Bu üç komutanlık, Trablusgarp'ı tekrar korumak amacıyla ciddi anlamda teşkilatlanarak çalışmalar gerçekleştirmiştir. Binbaşı Mustafa Kemal, 8 Aralık 1911'de Trablusgarp'a gelerek 22 Aralık 1911 yılında Tobruk Savaşı'nı kazandı. Derne'de bir çatışmada gözünden yaralandı. Bu rahatsızlıktan dolayı 1 ay kadar tedavi gören Mustafa Kemal, 6 Mart 1912 yılında Tobruk'da gösterdiği başarıdan dolayı Derne komutanı olarak atandı. Derne bölgesini savunmak amacıyla ciddi stratejik savunma muharebelerinde bulundu.

Yukarıda yer alan üç komutanlığın etkin çabaları ile halk örgütlenerek Trablus tekrar Osmanlı Devleti himayesine geçmek üzereyken Balkan Savaşları 15-18 Ekim 1912 tarihleri arasında patlak verince Osmanlı Devleti'nin genç subayları Balkan Savaşı'nda görev almak üzere İstanbul'a geri dönmüşlerdi. Genç subaylar dönmeden önce Osmanlı-İtalya arasında barış anlaşması niteliğinde Uşi Anlaşması imzalandı. Bu anlaşmaya göre Trablusgarp ve Bingazi, İtalyan hükümetine bırakılacak. 12 Ada, Balkan Savaşları'ndan sonra Osmanlı hükümetince geri almak üzere İtalya'ya bırakıldı. Osmanlı hükümetinin Trablusgarp ve Bingazi'den dolayı almış olduğu borçları İtalyanların ödeyeceği ve din bakımından Trablusgarp ve Bingazi Osmanlı hilafetine bağlı kalacağı şeklinde karşılıklı olarak imzalandı. Ancak bu anlaşmanın sonuçları yanında çok kötü sonuçlar getirdi. Balkan Savaşları ile uğraşan Osmanlı'nın bu durumundan faydalanan İtalyanlar, 5 Kasım 1911 yılında Trablusgarp ve Bingazi'yi kendi topraklarına kattığını duyurarak Trablusgarp ve Bingazi'yi tam anlamıyla sömürmeye resmi olarak başlamış oldu.

Trablusgarp Savaşı'nın Sonuçları

Osmanlı Devleti'nin artık Kuzey Afrika coğrafyasında toprağı kalmamıştır. İtalyanlar, Doğu Akdeniz üzerinde ciddi bir güç durumuna gelerek Ege Denizi'ne resmen yerleşmişlerdir. Osmanlı Devleti'nin güç ve otoritesini yitirdiği tüm Batılı ülkeler tarafından öğrenilmiş ve zayıflığı ortaya çıkmıştır. Hakeza On İki Ada bir daha geri alınmamak üzere bırakılmıştır. 12 Ada, Sevr Anlaşması ve Lozan Anlaşması'nda İtalya'ya bırakılmış ise de II. Dünya Savaşı sonrası İtalyanlar, 12 Adayı Yunanistan'a bırakmıştır. Böylelikle bir kısım gizli anlaşmalar neticesinde Trablusgarp ve On İki Ada kaybedilerek dünya kamuoyu nezdinde Osmanlı Devleti kağıt üzerinde koskoca bir vatan toprağını bırakmak zorunda kalmıştır.

Sizden Gelen Sorular / Yorumlar

İlk soruyu siz sormak istermisiniz?

Soru Sor / Yorum Yap

şifre

Çok Okunanlar

Haber Bülteni

Popüler İçerik

Cemel Savaşı Nedenleri ve Sonuçları

Cemel Savaşı Nedenleri ve Sonuçları

VaRNA Savaşı Nedenleri ve Sonuçları

VaRNA Savaşı Nedenleri ve Sonuçları

Osmanlı Devleti Savaşları

Osmanlı Devleti Savaşları

Suriye Savaşı Tarihi ve Sonuçları

Suriye Savaşı Tarihi ve Sonuçları

Sıffin Savaşı Tarihi ve Sonuçları

Sıffin Savaşı Tarihi ve Sonuçları